- Katılım
- 15 May 2025
- Mesajlar
- 2,764
- Tepkime puanı
- 590
- IFGT Puan
- 108
İğne Oyası Sanatı Nedir?
İğne Oyası; iğne, mekik, firkete ve tığ gibi araçlarla başta ipek olmak üzere, pamuk ve sentetik iplikler ve pul, boncuk gibi malzemelerle örgü tekniği kullanılarak yapılan bir el sanatımızdır.
Oyanın temeli ipekböcekçiliğine dayanmaktadır. Başka dillerde karşılığı olmayan "oya" sözcüğünün, Anadolu kadınına has olduğu ve bu sanatın esas olarak Türk kültür tarihi içinde yer aldığı, sonrasında aynı teknikle "dantel" adı altında başka coğrafyalarda görüldüğü bilinmektedir.
İğne ile yapılan örgülerinse 12. yüzyılda Anadolu’dan Yunanistan’a oradan da İtalya yoluyla Avrupa’ya geçtiği kaydedilmiştir.
İğne oyasının ortaya çıkıp gelişmesinde en büyük etken ise, Anadolu’nun İpek Yolu üzerinde olması ve ipek üretimi yapılıyor olmasıdır. Zengin bir çeşitliliğe ve köklü bir geçmişe sahip olan oyalar, Anadolu gelini için söyleyemediklerinin bir ifadesi ve dışa vurumudur.
İğne Oyası çeyiz geleneğimizin en önemli parçalarından biridir.
Bu benzersiz sanat: gerek motifleri gerekse teknik özellikleri bakımından Türk kadınının üstün zekasını, üretici yanını, taşıdığı ruhu ve ince zevkini yansıtması yönüyle süsleme sanatlarımız içerisinde başlı başına bir kaynak teşkil eder.
Yapılış tekniğine göre iğne, tığ, mekik, firkete olarak isimlendirilen oyalar içinde en bilineni iğne oyaları olup kullanılan gerece göre de koza, mum, yün, boncuk ve pul oyaları olarak ayrılırlar.
Anadolu kültürü içerisinde geçmişten günümüze dek tülbent kenarları, baş örtüleri, bebek yüz örtüsü, bohça kenarı, çay tepsi örtüsü, masa örtüsü, fiskos, portmanto örtüsü, fular, gecelik yakası, havlu kenarları, kına eldiveni, mutfak takımı, oturma odası, perde, salon takımı, sehpa örtüsü, vitrin takımı, yaka çiçeği, yatak örtüsünün etek kenarı ve yazmalarda kullanılagelen oyalar ve özellikle iğne oyası, geçmişte yapılma oranına göre azalsa da günümüzde halen kültürümüzü yansıtan bir sanat etkinliği olarak onu tazeleyen eller tarafından icra edilmekte ve kullanımı devam etmektedir.
Anadolu’nun hemen her köşesinde bir çeyiz sandığında yahut bir gelinin başında yerini alan iğne oyaları, Ankara’nın Nallıhan ilçesiyle adeta özdeşleşmiş olup bu işi sanat olarak yapan ellerde hem öğretilen hem de yaşatılarak geçmişimizle köprü kuran bir kültür taşıyıcısıdır.
İğne Oyası; iğne, mekik, firkete ve tığ gibi araçlarla başta ipek olmak üzere, pamuk ve sentetik iplikler ve pul, boncuk gibi malzemelerle örgü tekniği kullanılarak yapılan bir el sanatımızdır.
Oyanın temeli ipekböcekçiliğine dayanmaktadır. Başka dillerde karşılığı olmayan "oya" sözcüğünün, Anadolu kadınına has olduğu ve bu sanatın esas olarak Türk kültür tarihi içinde yer aldığı, sonrasında aynı teknikle "dantel" adı altında başka coğrafyalarda görüldüğü bilinmektedir.
İğne ile yapılan örgülerinse 12. yüzyılda Anadolu’dan Yunanistan’a oradan da İtalya yoluyla Avrupa’ya geçtiği kaydedilmiştir.
İğne oyasının ortaya çıkıp gelişmesinde en büyük etken ise, Anadolu’nun İpek Yolu üzerinde olması ve ipek üretimi yapılıyor olmasıdır. Zengin bir çeşitliliğe ve köklü bir geçmişe sahip olan oyalar, Anadolu gelini için söyleyemediklerinin bir ifadesi ve dışa vurumudur.
İğne Oyası çeyiz geleneğimizin en önemli parçalarından biridir.
Bu benzersiz sanat: gerek motifleri gerekse teknik özellikleri bakımından Türk kadınının üstün zekasını, üretici yanını, taşıdığı ruhu ve ince zevkini yansıtması yönüyle süsleme sanatlarımız içerisinde başlı başına bir kaynak teşkil eder.
Yapılış tekniğine göre iğne, tığ, mekik, firkete olarak isimlendirilen oyalar içinde en bilineni iğne oyaları olup kullanılan gerece göre de koza, mum, yün, boncuk ve pul oyaları olarak ayrılırlar.
Anadolu kültürü içerisinde geçmişten günümüze dek tülbent kenarları, baş örtüleri, bebek yüz örtüsü, bohça kenarı, çay tepsi örtüsü, masa örtüsü, fiskos, portmanto örtüsü, fular, gecelik yakası, havlu kenarları, kına eldiveni, mutfak takımı, oturma odası, perde, salon takımı, sehpa örtüsü, vitrin takımı, yaka çiçeği, yatak örtüsünün etek kenarı ve yazmalarda kullanılagelen oyalar ve özellikle iğne oyası, geçmişte yapılma oranına göre azalsa da günümüzde halen kültürümüzü yansıtan bir sanat etkinliği olarak onu tazeleyen eller tarafından icra edilmekte ve kullanımı devam etmektedir.
Anadolu’nun hemen her köşesinde bir çeyiz sandığında yahut bir gelinin başında yerini alan iğne oyaları, Ankara’nın Nallıhan ilçesiyle adeta özdeşleşmiş olup bu işi sanat olarak yapan ellerde hem öğretilen hem de yaşatılarak geçmişimizle köprü kuran bir kültür taşıyıcısıdır.
(Kaynak/H.Doğan)