- Katılım
- 15 May 2025
- Mesajlar
- 1,941
- Tepkime puanı
- 386
- IFGT Puan
- 78
Karadeniz'in Yöresel Özellikleri
Karadenizin şivesi;
Karadeniz Bölgesinin, kültürü için konuşma pratikleri temel olarak Karadeniz şivesinden oluşmaktadır. Tüm Kafkas dilleri gibi Lazca bol miktarda sessiz harfe (consonant) sahiptir, diğer Güney Kafkas dillerinde bulunmayan /f/, /y/ ve /h/ gibi sessizleri ve Hopa ve Borçka (Çxala) dialektinde kullanılan uvular (küçük dil) sessizi (consonat) /q/ harfini de barındırdığından ait olduğu dil ailesinin, consonant sayısı bakımımdan en zengin dilidir.Karadenizin şivesi;
Türkiye’de yaşayan en eski dillerden olan Lazca, Karadeniz’e geldiğinizde yakından tanıyacağınız bir dildir. Karadeniz kültürü tüm zenginliğiyle birlikte dile de yansımıştır ve Karadeniz kültürü denildiğinde akıllara ilk gelenlerden ilk ve en önemli olan unsurlardan bir tanesi de Karadeniz şivesidir.
Doğu Karadeniz’de yaygın olan keman türü yaylı çalgılarla akraba olduğu sanılan, bir yay yardımıyla çalınan üç telli geleneksel halk çalgısı kemençe, Karadeniz’deki tüm şarkıların baş aktörüdür. Karadeniz kültürü içinde önemli yere sahip kemençenin tamamlayıcısı ise horondur. Kemençeyle çalınan türkülerde herkes horon oynayarak eğlenmektedir. Horon oynamak, horon kurmak, horona durmak, horon yapmak ve horon vurmak adlarıyla bilinmektedir.
Karadeniz Doğum Gelenekleri Nelerdir;
Karadeniz gelenekleri arasında, çiftlerin aile hayatına da etki eder. Karadeniz’de çiftlerin evlenir evlenmez çocuk yapılması beklenir. Hamile kalmaması durumunda telaş yapılır ve hamile kalınması için okutma dahil her yola başvurulur. Eskiden gelin hamile kalmazsa birkaç sene içinde boşanma söz konusu olur ya da üzerinde kuma alınırdı. Ancak günümüzde böyle bir durum artık söz konusu değildir.Karadeniz kültürü içinde gelin hamile kalırsa doğum zamanı köy ebesi çağırılır ve göbek bağını iyi huylu birisinin kesmesi istenir. İlk bebeğin ise erkek olması istenir. Çocuk doğar doğmaz sağ kulağına ezan ve sol kulağına kamet okunur. Karadeniz kültürü içine doğan çocuklara genellikle büyüklerin ismi verilir. Nazar olmasın diye çocuklar uzun süre yabancılara gösterilmez. Sütannelik yaygın bir uygulama olup yer yer hala devam etmektedir.
Karadeniz kültürü içinde süt çocuk, süt kardeşi ve ondan sonra doğacak çocuklarla “süt aşağı akar” diye evlendirilmez. Kız ergenlik dönemine kadar çember, daha sonra da keşan bağlar. Erkek çocuklar ergenlik dönemine kadar mendil, yağluk, daha sonra da başlık ve abaniye bağlar. Karadeniz doğum kültürü günümüzde bu özelliklerini kaybetse de hala önemle devam eder.
Karadeniz kültüründe, evlilikler yakın çevreden yapılmakta. Genellikle komşu, akraba ve aile büyüklerince seçilir. Beşik kertme geleneği olsa da herhangi bir zorlama bulunmamaktadır. İki taraf da birbirini iyice araştırır ve son karar verilir. Sevenlerin kavuşamama durumunda maraz denen ruh hastalıkları olur. Kız istenmeden önce ondan büyük kız olup olmadığı araştırılır. Böyle bir durum varsa kız istenmez, istense de büyük kız varken ufak kız verilmez.
Karadeniz gelenekleri içinde evlenme adetleri bir hayli koşuşturmalı olur. Karadeniz’de kız isteme kültüründe kız istenmeye gidilirken karşı tarafa haber edilir ve ziyaret günü kız tarafı kendini naza çeker, cevap vermek istemez ancak erkek tarafı ısrarcı olur ve sonunda cevap alınır. Başlık parasının da bazı köylerde devam ettiği görülür.
Kızın sözünün alınmasından sonra hemen düğün duyuruları yapılır ve havaya kurşun sıkılır. Düğün günü belirlenir, ayrıntılar konuşulur. Ara kesilirken kız tarafına verilen sözler düğünden önce yerine getirilir. Sonrasında horonlu kemençeli düğünler yapılır.
Karadeniz bölgesinin geleneksel kıyafetleri, zengin kültürel mirası yansıtan ve bölgeye özgü öğeler taşıyan çeşitlilik gösterir.
Genellikle erkekler ve kadınlar için ayrı tarzlarda ve özelliklerde kıyafetler bulunmaktadır.
Kadın kıyafetleri;
Kıyafetler Bol ve renkli elbiseler, genellikle etek ve üst kıyafettir.Genellikle çiçekli veya desenli olup, uzun ve geniş eteklerdir.
Üst kıyafetler genellikle işlemeli, renkli ve geniş kollu gömleklerdir.
Renkli ve genellikle işlemeli başörtüleri kullanılır.
Erkek kıyafetleri;
Genellikle daha düz renklerde ve daha sade tarzda giyilen pantolon ve gömlekler tercih edilir.Kuşiş yelek tarzında giyilen geleneksel kıyafetlerden bir tanesidir.
Fes bazı durumlarda kullanılan geleneksel başlık türüdür.
Erkeklerin yöresel kıyafeti;
Kukula, göynek, yelek, ceket, cepken, gömlek, pantolon, çorap ve çizmeden oluşur.
Kırsal kesimde yaşayan erkeklerin kıyafetleri ise;
kudi (başlık), göynek, diplik, mintan, çıkvar, çuha, yelek, pantolon veya zıpka, gümüşlük, kuşak, çorap, ayakkabı ve zangaldan oluşur.
Kadınların yöresel kıyafetleri;
Tülbent-çember, makaslı, elbise, etek, bluz, dolaylık, çorap ve ayakkabıdan oluşur.
Kırsal kesim kıyafetleri ise;
Şifon eşarp, şay, çember, iç bağı, şalvar, diplik, göynek, elbise (forka), kurta, yelek, önlük (koknoç), çuha, köynek, içlik, göğüslük, kemer, şal kuşak, çorap, yemeni veya çarıktan oluşmaktadır.
(Alıntı)