Sağlık El Ayak Hastalığı

El Ayak Hastalığı​

El ayak hastalığı; picornaviridae ailesinden bağırsak virüslerinin sebep olduğu ve insanlarda görülen bir hastalıktır. El ayak hastalığına neden olan virüsler sıklıkla coxsackie A virüs ve enterovirus 71 olarak ön plana çıkar.
Hastalık, genellikle bebek ile çocukları etkiler ve oldukça yaygındır. Bulaşıcılığı orta seviyededir ve mukus, salya ya da hasta bir kişinin dışkısı ile doğrudan temas etme yoluyla yayılır. Genel olarak; yaz ve sonbahar aylarında, anaokulu veya kreşlerde küçük salgınlara yol açar. Hastalığın olağan kuluçka süresi 3-7 gün arasıdır. Erişkinlerde daha az görülür, ancak immün yetmezliği olan bireyler bu hastalığa karşı çok daha hassastırlar.

El ayak hastalığının nedenleri nelerdir?​

El ayak hastalığı, çoğu çocukluk döneminde geçirilen diğer döküntülü hastalıklar gibi viral bir enfeksiyondan kaynaklanmaktadır. Burada hastalığa neden olan asıl etken koksakivirüs A16 olarak adlandırılan virüstür.
Virüs, vücut dokularında hasara neden olmakta ve bu hasara bağlı olarak bazı belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bazen de vücudun virüsle mücadele ettiği sırada çeşitli biyokimyasal mekanizmalar ve enflamasyonlar gelişmekte ve bu da dokularda hasara yol açarak farklı belirtilere neden olabilmektedir. El ayak ağız hastalığı sıklıkla çocukluk döneminde ortaya çıkan bir hastalık olmakla beraber nadir de olsa yetişkinlerde de görülebilmektedir.
El ayak ağız hastalığı koksaki virüslerin neden olduğu hastalıklardan biridir. Koksaki virüslerin neden olduğu başka hastalıklar da vardır. O hastalıklar aşağıdaki gibidir:

• Herpanjina: Koksaki A virüsünün neden olduğu bir diğer döküntülü hastalık olan herpanjina hastalığında, genellikle ağız içi dokularda ve bademcikler üzerinde döküntü ve kabarcıklar gözlenir. Bu duruma ilaveten; boğaz ağrısı, iştah kesilmesi ve ateş de görülebilir. Hastalığın sebep olduğu yutma güçlüğü ve ağrı, çocuklarda beslenme problemlerine neden olabilmektedir.
• Plörodini: Koksaki B virüsüne bağlı ortaya çıkan ve şeytan gribi olarak da bilinen plörodini, şiddetli göğüs ağrısına neden olan bir hastalıktır.
• Myokardit: Koksaki B virüsü bazı vakalarda kalp kasında enfeksiyon ve iltihaplanmaya yol açarak kalpte ritim bozuklukları ve fonksiyonel bozukluklar görülmesine neden olabilir.
• Menenjit: Koksaki virüsler kan yolu ile beyin zarlarına ulaşabilir ve burada iltihaplanmaya neden olabilir. Bu durumda çeşitli nörolojik belirtiler meydana gelebilmektedir.

El ayak ağız hastalığına sebep olan virüsler;

• Tükürük,
• Kabarcıklardaki sıvı,
• Dışkı,
• Öksürdükten ya da hapşırdıktan sonra havaya yayılan solunum damlacıkları yoluyla hızlı bir şekilde yayılma eğilimi göstermektedir.

El ayak hastalığının belirtileri nelerdir?​

El ayak hastalığı geçiren bireylerde genellikle görülen belirtiler şu şekildedir:

• Yüksek ateş
• El ve ayakta kaşıntılı, kızarık, kabarık döküntüler
• Ağız içinde ve bademcik bölgesinde yaygın olarak döküntü ve kabarcıklar
• Boğaz ağrısı
• Yutkunma güçlüğü
• Boğazda şişlik
• İştah kesilmesi
• Halsizlik ve yorgunluk

Hastalık, genel olarak grip benzeri belirtilerle başlamakta ve ateşin yükselmeye başladığı ilk ya da ikinci günün sonunda cilt döküntüleri ortaya çıkmaktadır. Belirtilen semptomlar genellikle 3 ila 7 gün boyunca devam etmekte ve kendi kendine azalma eğilimi göstermektedir. Bu dönem boyunca takip altında tutulan hasta, hastalık süresi sonunda tamamen iyileşme göstermektedir.

El ayak hastalığı nasıl teşhis edilir?​

El ayak hastalığı, doktor tarafından hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve fiziki muayene yapılarak yara ve döküntülerin incelemesi ile kolay olarak teşhis edilebilmektedir.
Bu teşhis yöntemleri genellikle tanı için yeterli olmaktadır, ancak bazı durumlarda kesin tanı için boğaz sürüntüsü, dışkı ya da kan örneği alınması gerekebilir.

El ayak hastalığının tedavisi nedir?​

El ayak hastalığı, genellikle ülkemizde yaz ve sonbahar aylarında görülmektedir. Hasta kişinin hapşırması ya da öksürmesi ile, tükürükle, lezyonların olduğu deriye yakın temasla ve idrar-dışkı yolu ile bulaşabilmektedir.
Yazın havuz sezonunun açılması ve bu havuz sularının yutulması da ayrı bir risk faktörü oluşturmaktadır. Özellikle idrar kaçırma nedeniyle mikrop yayılabilmekte ve klorlamaya rağmen havuz suyunda dirençli olarak kalabilmektedir. Bu da hem çocuk hem de yetişkinler için ayrı bir risk faktörü olabilmektedir.
Hastalığı doğrudan geçirecek bir tedavi ya da önleyecek bir aşı bulunmamaktadır. Kaşıntı önleyici losyonlar ve boğaz ağrısı için spreyler tedavi süresince hastalığın belirtilerini hafifletmek adına verilmektedir. Ayrıca ateş düşürücü ilaçlar ve boğaz ağrısı için ağrı kesiciler önerilebilmektedir. Hastaların yumuşak gıdalar ile (çorba, yoğurt ve ağız içi yaraları kötüleştirmeyecek gıdalar) beslenmesi, bol sıvı alması ve istirahat etmesi önerilmektedir. Hastalık süresince hafif sabun ve ılık su ile duş alınabilmektedir.
Hastalık bir hafta ila 10 gün içerisinde tedavi gerektirmeksizin iyileşme gösterirken, el ve ayaklarda sıvı dolu kırmızı kabarcıklar kuruyarak yerini lekeye bırakmakta ve bu lekeler zamanla kayboluyor.

Hastalığı önlemek için dikkat edilmesi gerekenler​

Hastalıktan korunmanın en önemli yolu, hijyen kurallarına uymaktır. Ellerin sık olarak yıkanması, kirli ellerin ağıza ve yüze sürülmemesi çok büyük önem taşır. Gerekli hijyen ve temizlik kurallarına uyulması durumunda el-ayak hastalığına yakalanma riski azalır.
Oldukça bulaşıcı bir hastalık olduğu için hasta olan kişi ile yakın temasta bulunmaktan kaçınılmalıdır.
Çocuk hastalar, lezyonlar iyileşinceye kadar okula gönderilmemelidir. Ev içinde kardeşler varsa, damlacık yoluyla, yani öksürük ya da hapşırma yolu ile hastalık kolaylıkla bulaştığı için hasta çocuğa ağzını mendille kapatarak hapşırması ve öksürmesi öğretilmelidir.
El ayak hastalığı, idrar ve gaita yoluyla az oranda da olsa bulaşabileceği için evde başka tuvalet varsa hasta kişi ile diğer bireylerin kullandığı tuvaletler ayrılabilir.

El ayak hastalığı ile karıştırılabilen bazı hastalıklar​

El ayak ağız hastalığı belirtileri ve seyri bakımından kızıl, suçiçeği, kızamık gibi çocukluk çağında görülen diğer döküntülü hastalıklar ile karıştırılabilir.
Aşağıdaki hastalıkların el ayak hastalığından farklı olarak görülen ayırt edici özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kızamık: Rubeola olarak da adlandırılan kızamık, paramiksovirüs sınıfından bir virüsün sebep olduğu viral bir enfeksiyondur. Hastalarda, sıklıkla virüsün bulaşmasından sonraki 10 günlük kuluçka süresinden sonra kafa bölgesinden başlayarak vücudun diğer bölgelerine yayılan döküntü, ateş ve boğaz ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Belirtiler 14 gün boyunca devam edebilmekte ve sonrasında döküntüler ciltte soyulma ile sönerek kaybolmaktadır.
• Kızamıkçık: Diğer ismi rubella olan kızamıkçık hastalığında, virüs 3 ila 7 gün süren ateş, boğaz ağrısı, gözlerde kızarıklık ve yüzde başlayıp gövdeye yayılan cilt döküntüsü belirtileri ile kendini göstermektedir. Bu hastalığa yakalanan kişilerde uzun süreli eklem ağrısı ortaya çıkabilmektedir.
• Suçiçeği: Varicella zoster virüsünün neden olduğu suçiçeği hastalığı; ateş, vücutta saçlı deri de dahi yaygın olarak görülen, rastgele gelişen ve dağılma gösteren kabarık döküntü, kabuklanma ve soyulma ile karakterize olan bir hastalıktır. Diğer döküntülü hastalıkların aksine, suçiçeği döküntüsü rastgele ve farklı zamanlarda gelişebilmekte; bu hastalığa çeşitli enfeksiyonlar eşlik edebilmekte ve hastalık oldukça bulaşıcı seyredebilmektedir.
• Kızıl: Diğer döküntü hastalıkların aksine bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklanan kızıl hastalığı; halk arasında beta mikrobu olarak bilinen streptococcus pyogenes bakterisinin salgıladığı toksinlerden dolayı gelişen bir hastalıktır. Yüksek ateş, boğaz ağrısı ve ciltte soyulma ile seyreden bu hastalık gövdede yaygın döküntüye sebep olmaktadır.
• Beşinci hastalık: Parvovirüs B19 kaynaklı ortaya çıkan ve eritema infectiosum olarak da adlandırılan beşinci hastalık, tokatlanmış yüz görünümü ve ateş ile kendini gösterir. Özellikle yanaklarda kızarıklıklıklar ve döküntüler meydana gelmektedir.
• Altıncı hastalık: Herpes virüs 6 kaynaklı ortaya çıkan ve roseola infantum olarak da adlandırılan altıncı hastalık, birkaç gün süren yüksek ateşin düşmesinin ardından vücutta yaygın döküntü ve ciltte soyulmaların görülmesi ile karakterize olmuş olan bir hastalıktır. Özellikle yüksek ateşin görüldüğü dönemde hastalık, havaleye sebep olabilmektedir.

​

Kaynak

• https://en.wikipedia.org/wiki/Hand,_foot,_and_mouth_disease
• https://tr.wikipedia.org/wiki/El,_ayak_ve_ağız_hastalığı

Genişletmek için tıkla ...