Şairler / Yazarlar

Direktör ÂLİ BEY (yazar) TİYATRO yazarı ve gazeteci, 1844 yılında İstanbul'da doğdu. Küçük yaşta Fransızca öğrendi, Tercüme odasında çalıştı. Düyûnuumumiye müfettişi olarak Doğu illerini ve Irak'ı dolaştı. Varna, Elâzığ ve Trabzon'da mutasarrıflık ve valilik yaptı. Düyûnuumumiye direktörlüğünde bulunduğu için "direktör" adıyla tanındı. Teodor Kasap'ın yayınladığı "Diyojen" adlı mizah gazetesindeki yazıları, mizah edebiyatımızın en güzel örneklerindendir. Gedikpaşa tiyatrosuna yardım eden yazarlardandır. Ermeni sanatkârların telâffuzlarını düzeltmek için onlara ders verdi. "Geveze Berber (1873)" ve "Misafiri İstiskal (1871)" adlı telif tiyatroları, "Letafet (1897)" adlı opereti vardır. "Ayyar Hamza", "Kokona Yatıyor", "Gavault...

MUSTAFA NEZİH ALBAYRAK (bestekâr) TÜRK bestekâr, 1874 yılında İstanbul'da doğdu. Anne tarafından İsmail Dede Efendi'nin torunlarından. Zekâi Dede'nin öğrencisi oldu. Klâsik formda pek çok eser bıraktı. Türk musıkisi repertuarını toplamaya çalıştı. Bir "stenografik nota" teklif ederek, bu konuda broşür yayınladı. Mustafa Nezih Albayrak 1964' de İstanbul'da vefat etti.

ALİ İFFET (şâir) DİVAN şâiri, 1872 yılında Girit'de doğdu. Küçük devlet memurluklarında bulundu. Edebiyat öğretmenliği ve Meşrutiyet'ten sonra gazetecilik yaptı. Rumca ve Farsça şiirleri vardır. "Gazellerim", "Kudsî Şeyler", "Cünun" adlı eserleri vardı.

ALİ KEMAL (gazeteci, yazar) GAZETECİ ve yazar, (asıl adı Ali Rıza), 1867 yılında İstanbul'da doğdu. Balmumcu esnafı kethüdası Çankırı'lı Ahmed Efendi'nin oğlu. Tahsilini İstanbul, Paris ve Cenevre'de yaptı. Miras işleri için İstanbul'a dönünce, siyasî faaliyetleri sebebiyle Halep'e sürüldü (1889). Halep idadîsinde fransızca ve edebiyat dersleri okuttu. Tekrar Avrupa'ya gitti (1894). "İkdam" gazetesine Paris'den yazdığı edebî ve tarihî makalelerle tanındı. Brüksel elçiliği 2. kâtipliğinde, Mısır'da bazı prenslerin çiftlik kâhyalığında bulundu. 2. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'a döndü. "Hürriyet ve İtilâf" partisine girdi. "İkdam" gazetesine siyasî yazılar yazdı. "İttihat ve Terakki" partisine muhalefet etti. "Peyam" adlı günlük...

ALİ NUSRET (yazar) YAZAR, 1874 yılında Yenişehir'de (Makedonya) doğdu. Cenab Şahabeddin'in küçük kardeşi. İstihkâm subayı idi. İstanbul Erkek Muallim mektebi ve İstanbul liselerinde "edebiyat öğretmenliği" yaptı. Meşrutiyet'de askerlikten emekli olan Ali Nusret, 1913' de (yaş 39) İstanbul'da vefat etti. Eserleri : "Benefşe", "Şebab (1888)" adlı şiir kitapları, "Makalât-ı Tarihiye ve Edebiye (1910)", "Küçük Bir Facia-yı Vatanperverâne" adlı makaleleri, "Sergüzeşt-i Hunîn" ve "Muallim Mostell" (A. Dumas Fils) adlı Fransızca'dan çevirileri vardır.

Friedrich Wilhelm Nietzsche (D: 15 Ekim 1844, Röcken, Lützen, Prusya – Ö: 25 Ağustos 1900, Weimar, Almanya, 56 yaşında) Alman filozof, filolog, kültür eleştirmeni, şair ve bestecidir. Nietzsche hakkında merak ettiğiniz her şey bu kapsamlı rehberde—felsefesinden başyapıtlarına, modern düşüncedeki etkilerine kadar şaşırtıcı ayrıntılarla dolu. Nietzsche, Batı felsefesi ve modern düşünce üzerinde derin etkiler bırakmış, özellikle ahlak, din, bireysellik ve güç konularındaki radikal sorgulamalarıyla tanınır. “Nietzsche, “Tanrı öldü” ifadesiyle modern düşüncenin temellerini sarsan cesur bir sorgulayıcıdır. Genç yaşta klasik filoloji profesörü olmuş, ardından felsefeye yönelip insanın değer sistemlerini, inançlarını ve varoluşunu temelden...

AHMED REFİK ALTINAY (tarihçi, yazar) TARİHÇİ ve yazar, 1880 yılında İstanbul'da doğdu. Ürgüp ilçesinin "Gürlükçüoğulları" ailesinden Ahmed Ağa'nın oğlu. Askerî okullarda tahsilini yaptı ve Harbiye'yi bitirdi. Piyade teğmen olarak orduya katıldı (1898). Askerî okullarda; coğrafya, daha sonra Fransızca öğretmenliği yaptı. "İrtika", "Malûmat", "Hazine-i Fünun", "Mecmua-i Ebüzziya"ya yazılar yazdı. "Tercüman-ı Hakikat" gazetesi başyazarlığında bulundu. 2. Meşrutiyet'ten sonra, Harp okulu "tarih öğretmenliği"ne getirildi. "Millet" gazetesi başyazarı oldu. "Lâle Devri", "Köprülüler", "Tarihî Simalar", "Felâket Seneleri", "Kadınlar Saltanatı" gibi eserleri çeşitli gazetelerde tefrika edildi. Genelkurmay yayın şubesinde...

CARL JONAS ALMQVİST (şâir, romancı) İSVEÇLİ şâir ve romancı, 1793 yılında Stockholm'da doğdu. Üniversitede okuduktan sonra, Vermland'da bir çiftliğe yerleşti. Stockholm'de profesör, sonra protestan rahibi oldu. Daha sonra liberal "Aftonbladet" gazetesinde yazı yazdı. 1851' de, bir tefeci tarafından sahtekârlıkla suçlanınca, Amerika'ya sığındı. İsveç romantizminde ayrı bir yeri olan eserlerinin başlıcaları "Yaban Gülü Kitabı" adı altında toplanmıştır. İçinde; tarihî romanlar (Kraliçenin Tacı), hikâyeler, tiyatro oyunları (Ramido Marinesco), denemeler (İsveç Fakirliğinin Önemi) ve şiirleri vardır. Diğer romanları; "Amalia Hillner (1840)", "Gabriele Mimanso (1841)", "Smoland'da Üç Hanım (1842)". İhtiraslı ve kabına...

Pınar Kür, 15 Nisan 1943’te Bursa’da doğdu. New York’ta kolej eğitimi gördü. Robert Kolej Yüksek Dil Bölümü’nü bitirdi. 1969’da Fransa’da Sorbon Üniversitesi’nde “Yirminci yüzyıl tiyatrosunda gerçeklik ve yanılsama” konusunda doktora verdi. 1971-1973 arasında Ankara’da Devlet Tiyatrosu’nda dramaturg olarak çalıştı. İstanbul’a yerleşti. 1979-1985 arasında İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu’nda ve Bilgi Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Genç yaşta şiir ve tiyatroyla ilgilendi. İlk öyküleri 1971’de “Dost” dergisinde yayınlandı. Cumhuriyet, Yazko-Edebiyat, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat Dergisi gibi gazete ve dergilerde yayınlanan öyküleriyle ünlendi. 1979’da yayınlanan ve 12 Mart dönemini anlatan “Yarın...

MARİO DE ANDRADE (şâir) BREZİLYALI şâir, 1893 yılında Sao Paulo'da doğdu. Modern Brezilya edebiyatının öncüsü, akademik ve parnasyen (romantizm karşıtı, gerçekçi) sanat anlayışına karşı savaştı. Memleketinin folkloruna dayanarak yazdığı "Macunaima" adlı bir şiir rapsodisi (1928), Brezilya müziği üzerine bir denemesi ve birçok şiir kitabı vardır. Mario de Andrade, 1945' de doğduğu şehirde öldü.

LEONİD NİKOLAYEVİÇ ANDREYEV (yazar) RUS yazar, 1871 yılında Orel'de doğdu. Hikâyelerinin sıkıntılı ve acılı havası, Rus gençliğinin duyarlığını büyük ölçüde etkiledi : "Uçurum (1902)", Mançurya savaşından esinlenerek yazdığı "Kızıl Gülüş (1905)", 1905 Devriminin etkisiyle kaleme aldığı "Asılan Yedi Kişinin Hikâyesi (1908)". Soyut bir felsefeye dayanan piyesleriyle, tiyatro sanatında Rus sembolizminin örnek bir temsilcisi oldu : "İnsan Yaşantısı (1906)", "Lânet (1910)". L. Nikolayeviç Andreyev, 1919' da Finlandiya'da öldü. "İblisin Anıları" adlı eseri ölümünden sonra 1921' de basıldı.

JEAN ANOUİLH (yazar) FRANSIZ tiyatro yazarı, 1910 yılında Bordeaux'da doğdu. Louis Jouvet'nin sekreteriyken, pek duygulu bir eser olan "l'Hermine" ile piyes yazarlığına başladı (1932). Acı üslûbu, anarşist yanı, hayatın çirkinliklerini ortaya dökme eğilimi, sonraki piyeslerinde belirdi. "Kara Piyesler" : "Eşyasız Yolcu", "Vahşi Kız", "Eurydice", "Antigone", "Médée". Fantezi ve mizaha büyük yer veren "Pembe Piyesler" : "Hırsızlar Balosu", "Senlis'de Buluşma", "Léocadia". "Parlak Piyesler" : "Şatoya Davet", "Prova veya Cezalanan Aşk", "Beyaz Güvercin". "Gıcırtılı Piyesler" : "Ardèle veya Marguerite", "Toreadorlar Valsi", "Ornifle ve Esinti", "Zavallı Bitos veya Başların Yemeği", "l'Hurluberlu", "Mağara". "Kostümlü Piyesler" ...

HANS CHRİSTİAN ANDERSEN (yazar) DANİMARKALI yazar, 1805 yılında Odense'de doğdu. Bir ayakkabıcının oğluydu. 1819' da tiyatrocu olmak ümidiyle Kopenhag'a gitti. Düşüncelerini gerçekleştiremediyse de, güçlü koruyucular bularak 1822' de okula döndü. 1828' de liseyi bitirdi. Bu arada, "Can Çekişen Çocuk" adlı şiiriyle biraz tanındı (1827). Almanya, Türkiye, İtalya, Fransa, İspanya, Yunanistan ve İngiltere'ye birçok gezi yaptı. İngiltere'de Dickens'la tanışıp dost oldu. Bu yolculuklar, ona birçok gezi kitabına yetecek malzeme sağladı. Ard arda üç kıza âşık oldu, fakat hiçbiriyle evlenmedi. Mutsuz aşkları eserlerine konu oldu. Tasarladığı gibi, tiyatro alanında ün kazanamadı. Bir iki geçici başarı dışında hayâl kırıklığına uğradı...

JÁNOS ARANY (şâir) MACAR şâiri, 1817 yılında Nagyszalonta'da doğdu. Yoksul bir ailenin çocuğuydu. Hayatını; gezgin oyuncu, öğretmen ve belediyede küçük bir memur olarak kazandı. Sonunda kendini şiire verdi. "Kaybedilen Anayasa (1843)" adlı eseriyle yazarlık mesleğine girdi. 4 yıl sonra, "Toldi" adlı 3 bölümlük destanının 1. kısmıyla "Kisfaludy" derneği ödülünü kazandı. 1848' de Kurtuluş savaşına katıldı. 1851' den sonra Nagykörös lisesinde öğretmen, 1859' da Macar İlimler akademisi üyesi ve 1865' de Genel sekreteri oldu. Deyiş ve öz bakımından kusursuz olan baladlarından (Balladak, 1853-77) dolayı kendisine "Baladlar Shakespeare'i" adı verildi. Ayrıca, Shakespeare ve Aristophanes'den yaptığı çevirilerden başka; "Deli İstok...

LOUİS CLAUDE D'AQUİN (besteci) FRANSIZ orgcu ve besteci, 1694 yılında Paris'de doğdu. 6 yaşında kral 14. Louis'nin huzurunda "klavsen" çaldı. 12 yaşında Saint-Chapelle'de, Marin de la Guerre'in yerine geçti ve Petit-Saint-Antoine'da orgcu oldu. 1727' de, Saint-Paul kilisesi orgculuğu için açılan yarışmada Rameau'nun önüne geçti. Cordeliers'de Louis Marchand'ın, Krallık kilisesinde Andrieu'nün, Notre-Dame'da (1755) Calvière'in halefi oldu. Parlak bir virtüöz, yorulmak bilmez bir besteci, 18. yy. zevksizliğine karşı çıkan nadir orgculardan biriydi. Louis Claude d'Aquin, 1772' de Paris'de öldü. Basılmış eserleri azdır : Bir küçük kantat, "La Rose", bir klavsen parçaları "Derleme"si, çoğu keman, flüt ve obua ile de çalınabilen...

HACI ÂRİF BEY (bestekâr) TÜRK mûsıkîsinin en büyük şarkı bestekârlarından, 1831 yılında İstanbul'da doğdu. Eyüp Şer-i mahkemesi kâtibi Ebubekir Efendi'nin oğlu. İlkokulda sesinin güzelliğiyle dikkat çekti. Zekâi Dede'den, Eyubî Mehmed Bey'den, İsmail Dede Efendi'den, Hâşim Bey'den eser meşketti. İyi mûsıkî ve nota bilgisi olmamakla beraber, binlerce eseri ezberledi ve gençlik yıllarından başlayarak pek parlak şarkılarıyla dikkati çekti. 13 yaşında Muzıka-yı Hümayun'a girdi. 20 yaşında Sultan Mecid'e "mabeynci" oldu. Sarayın Çerkes câriyelerinden üç kızla evlendi (Çeşmidilber, Zülfinigâr, Nigârnîk hanımlar). "Mabeyncilik" ve "serhanendelik" yaptı. Hacca gitti. İran şahı tarafından Tahran sarayına davet edildiyse de, padişah izin...

TRABZONLU ÂRİFÎ (şâir) DİVAN şâiri ve mutasavvıf, (doğum yılı ?). Bursa'da "müderrislik", İzmir ve Kahire'de "kadılık" yaptı. "Bayramî" tarikatına girdi. Bilgili ve şiirlerinde ilminin izleri görülen bir şâirdi. Bu yüzden kendisine; "Ârifî", "Maruf Çelebi" gibi unvanlar verilmişti. Pâdişah 3. Murad adına "Reşehat Tercümesi"ni yazdı. Bir de "Kaside-i Bürde Şerhi" vardır. Trabzonlu Ârifî, 1583 yılında Kahire'de vefat etti.

LUDOVİCO ARİOSTO (şâir) İTALYAN şâir, 1474 yılında Reccio Emilia'da doğdu. Soylu bir ailedendi. Ercole I d'Este'nin hizmetinde olan babası ölünce, 9 kardeşine bakabilmek için Ercole I 'in kardinal oğlunun hizmetine girdi (1503). Kardinalin Canossa valisi, elçisi, habercisi, yol ve savaş arkadaşı oldu. "Satire" adlı eserinde, durumundan şikâyetçidir. Buda başpiskoposluğuna tayin edilen kardinal ile Macaristan'a gitmedi. Yeni Este dükü Alfonso'nun hizmetine girdi ve Garfagnana valisi oldu. Özlediği "sessiz" hayata 1525 yılında kavuştu ve Ferrara'da karısıyla beraber yaşadı. Kültüre tutkun, hayâli engin olan bu ince şâirin duygulu mizacı, yazdığı 7 "satire"de (1517-25) kendini gösterir. Ivır-zıvır işlerle uğraşmaktan duyduğu...

MARCEL ARLAND (yazar) FRANSIZ yazar, 1899 yılında Varennes-sur-Amance'da doğdu. Önce öğretmendi. Çeşitli roman, masal ve hikâyeler yazdı. Bunların başlıcaları : "Monique (1926)", "Acı Çeken Ruhlar (1927)", "Düzen (1929)", "Su ve Ateş (1956)", "Soluk Soluğa (1960)", "Büyük Af (1965)". Arland, titiz bir yazardır : "Canlılar (1934)", "Bağışlama (1941)" gibi hikâyeleri ve "Size Yazıyorum (1960-63)" adlı samimî denemelerinde üstün bir anlatıma ulaşır. "Modern Resmin Kroniği (1949)", "Fransız Şiiri Antolojisi (1941)" ve "Fransız Nesri (1951)" adlı tenkitler de yayınladı. J. Paulhan ile Nouvelle Revue Française'in müdürlüğünü paylaşan Marcel Arland, 1986' da Sauveur-sur-École'de öldü.

LUDWİG JOACHİM ARNİM (şâir, romancı) ALMAN şâir ve romancı, (Achim von Arnim), 1781 yılında Berlin'de doğdu. Prusyalı soylu bir taşra ailesinin çocuğu. Şiirli bir dille yazdığı romanlarıyla tanındı. Eserlerinde, hayâle ve şaşırtıcılığa önemli bir yer verdi : "Kontes Dolores'in Yoksulluğu, Zenginliği, Günahı ve Pişmanlığı (1810)", "Mısırlı İsabella (1812-18)", "Krallığın Bekçileri (1817)". Clemens Brentano ile beraber Alman halk şarkılarını, "Çocuğun Sihirli Borusu (1806-08)" başlığı altında topladı. Gerek bu derleme, gerek Brentano ile beraber kurduğu ve sonra, "Avutucu Yalnızlık" adıyla yeniden yayınladığı, "Yalnızlığa Çekilenlerin Dergisi (1808)", 19. yy. Alman şiirini etkiledi. Eşi Elisabeth Brentano (Bettina) da sosyal...