Şairler / Yazarlar

İlk Afro Phillis Wheatley Phillis, doğumundan 8 yıl sonra içinde yetmiş beş kız çocuğunun daha bulunduğu bir gemiyle Amerika’ya getirildi. Amerika’nın Boston şehrine ulaştığında bundan sonraki kaderini büyük ölçüde etkileyecek olan Wheatley ailesi tarafından satın alındı. Aile, Boston’ın zengin tüccarlarındandı. Phillis’in Amerika’ya ulaştığında ise henüz ismi bile yoktu, aile ona geldiği geminin ismi olan “the Phillis”i ve o zamanın geleneği olarak kendi soyadları olan, Wheatley, verdiler. Evin hanımı olan Susanna Wheatley, ilk başta Phillis’e ev işleri öğretmeyi düşünse de çocuğun kitaplara olan ilgisini ve zekasını fark edince bu kararından vazgeçmiştir. Susanna, oğulları Nathaniel ile birlikte Phillis’e özel dersler vermeye...

İBRAHİM ABAY KUNANBAYEV (şâir) TÜRK şâir ve edebiyatçı. 1845 yılında Kazakistan'ın Semipalatinsk şehrinde doğdu. Kazak beylerinden Kunanbayev'in oğlu. Kazak Türklerinin ünlü şâiri ve Kazakistan millî edebiyatının kurucusudur. Medresede ve Rus mekteplerinde okudu. Rus ve Batı edebiyatıyla ilgilendi. Eserlerinde bunun izleri görülür. Genellikle şiirlerinde halk dertlerini konu aldı. Lermontov, Puşkin gibi tanınmış Rus edip ve şâirlerinden bazı parçaları Kazak Türkçesine çevirdi. Eserleriyle Kazak Türkçesini zenginleştiren İbrahim Abay Kunanbayev, 1904' de doğduğu şehirde vefat etti. Şiir kitabı vefatından sonra üç defa basıldı.

KIRIMÎ ABDULLAH (hattat) TÜRK hattat, Kırım'da doğdu (doğum yılı ?), Padişah Yavuz Sultan Selim'in hükümdarlığı sırasında tanınmaya başlandı. Asıl büyük şöhretini Padişah Kanunî Sultan Süleyman'ın hükümdarlığı zamanında yaptı. Hat hocası, meşhur Şeyh Hamdullah'ın oğlu Mustafa Dede idi. Kaynaklarda, nasıl yetiştiğine dair bilgi yoktur. Yalnız, Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesinde bulunan ve Kanunî Sultan Süleyman için 1523-24 tarihinde yazmış olduğu bir Kur'anı Kerim'indeki ketebe kıtasından, babasının adının İlyas olduğu ve Kırımî lakabını Kırım'da doğduğu için aldığı öğrenilmektedir. 1589 yılında İstanbul'da vefat ederek Emirbuharî Camii cıvarında yatan Kırımî Abdullah'ın eldeki az sayıda eserlerinden, bilhassa nesih yazıda çok...

AHMED AĞAOĞLU (yazar) TÜRK yazar, profesör fikir adamı, gazeteci (Ahmed Agayev), 1868 yılında Azerbaycan, Şuşa'da doğdu. Karabağlı bir aileye mensup, tahsilini Şuşa, Tiflis ve Paris'te yaptı. Paris'te öğrenciyken, Fransız gazete ve dergilerine yazılar yazdı. İttihad ve Terakki cemiyeti üyeleriyle tanıştı. Tiflis'e döndükten sonra; İsmail Gaspralı, Hüseyinzade Ali, Ali Merdan Topçubaşı, Hasan Bey Zerdanî, Şahtahtlı Mehmedağa ile beraber millî uyanış hareketi çalışmalarında bulundu. Rus makamlarına karşı Türk halkının haklarını savunmak için yayınlanan Rusça "Kapsi" ve Türkçe "Şarkî Rus" gazetesine yazılar yazdı. Bu yıllar Azerbaycan'ın en karanlık yıllarıydı. Rusya'da 1905 inkılâbından sonra Azerî aydınları; Türkçe gazete, dergi...

SABAHATTİN KUDRET AKSAL (yazar) TÜRK şâir ve yazar, 1920 yılında İstanbul'da doğdu. İstanbul Üniv. Edebiyat fak. "felsefe" bölümünü bitirdi (1943). 1951' den sonra, İstanbul belediyesine bağlı kuruluşlarda çalıştı. İlk şiirinin "Varlık" dergisinde yayınlanmasından (ağust. 1938) bu yana sanatının ağırlığını şiirde göstermekle beraber hikâye ve oyun türlerinde de eserler verdi. Eserlerinin hepsinde, psikolojik unsuru ve biçim kaygılarını ön planda tutar. İlk hikâye kitabı "Gazoz Ağacı" ile 1955 Sait Faik Hikâye armağanını, 2. hikâye kitabı "Yaralı Hayvan" ile Türk Dil Kurumu 1957 Sanat armağanını kazandı. Şiir kitapları : "Şarkılı Kahve (1944)", "Gün Işığı (1953)", "Duru Gök (1958)", "Elinle (1962)", "Bir Sabah Uyanmak (1962)"...

TRİSTAN CORBİÈRE (şâir) FRANSIZ şâir, (Edouard Joachim Corbière) 1845 yılında Morlaix'de doğdu. Zayıf bünyeli olduğu için öğrenimini sürdüremedi. Ailesinin Roscoff'daki yazlık evine yerleşti. Ara sıra Paris'e gitti. 1873' de "LaVie Parisienne" dergisinde Tristan adıyla birçok şiir ve iki uzun hikâye yayınladı. Aynı yıl şiirlerini "Sarı Aşklar" başlığı altında kitap olarak yayınladı, ama hiçbir başarı elde edemedi. Kendisini tanıtan, "Lânetlenmiş Şâirler (1884)" adlı kitabıyla Verlaine oldu. Tristan Corbière, 1875' de (yaş 30) doğduğu şehirde vefat etti.

JACQUES COPEAU (yazar) FRANSIZ yazar, oyuncu ve tiyatro yöneticisi, 1879 yılında Paris'de doğdu. Edebiyatla ilgilendi. "Nouvelle Revue Françoise" adlı derginin kurucularındandır (1909). Tiyatro tenkitleri yazdı. 1913' de "Vieux-Colombier" tiyatrosunu kurdu. Burada, kendi yöntemlerine göre yetişmiş bir oyuncu topluluğunun desteğiyle, oyunları yeni bir anlayışa göre sahneye koyarak tiyatro tekniğini yenilemeye çalıştı. Sahneye koyduğu eserler arasında en başarılı olanlar şunlardır : "Kutsal Araba (Merimée'den)", "Tenacity Gemisi (Vildrac'tan)", "Cromedeyre-le-Vieil (J. Romains'den)", "Saül (A. Gide'den)". Bunlardan başka; H. Ghéon ve R. Benjamin'den oyunlar, Shakespeare'den uygulamalar. 1911' de "Karamazov Kardeşler"i...

Direktör ÂLİ BEY (yazar) TİYATRO yazarı ve gazeteci, 1844 yılında İstanbul'da doğdu. Küçük yaşta Fransızca öğrendi, Tercüme odasında çalıştı. Düyûnuumumiye müfettişi olarak Doğu illerini ve Irak'ı dolaştı. Varna, Elâzığ ve Trabzon'da mutasarrıflık ve valilik yaptı. Düyûnuumumiye direktörlüğünde bulunduğu için "direktör" adıyla tanındı. Teodor Kasap'ın yayınladığı "Diyojen" adlı mizah gazetesindeki yazıları, mizah edebiyatımızın en güzel örneklerindendir. Gedikpaşa tiyatrosuna yardım eden yazarlardandır. Ermeni sanatkârların telâffuzlarını düzeltmek için onlara ders verdi. "Geveze Berber (1873)" ve "Misafiri İstiskal (1871)" adlı telif tiyatroları, "Letafet (1897)" adlı opereti vardır. "Ayyar Hamza", "Kokona Yatıyor", "Gavault...

MUSTAFA NEZİH ALBAYRAK (bestekâr) TÜRK bestekâr, 1874 yılında İstanbul'da doğdu. Anne tarafından İsmail Dede Efendi'nin torunlarından. Zekâi Dede'nin öğrencisi oldu. Klâsik formda pek çok eser bıraktı. Türk musıkisi repertuarını toplamaya çalıştı. Bir "stenografik nota" teklif ederek, bu konuda broşür yayınladı. Mustafa Nezih Albayrak 1964' de İstanbul'da vefat etti.

ALİ İFFET (şâir) DİVAN şâiri, 1872 yılında Girit'de doğdu. Küçük devlet memurluklarında bulundu. Edebiyat öğretmenliği ve Meşrutiyet'ten sonra gazetecilik yaptı. Rumca ve Farsça şiirleri vardır. "Gazellerim", "Kudsî Şeyler", "Cünun" adlı eserleri vardı.

ALİ KEMAL (gazeteci, yazar) GAZETECİ ve yazar, (asıl adı Ali Rıza), 1867 yılında İstanbul'da doğdu. Balmumcu esnafı kethüdası Çankırı'lı Ahmed Efendi'nin oğlu. Tahsilini İstanbul, Paris ve Cenevre'de yaptı. Miras işleri için İstanbul'a dönünce, siyasî faaliyetleri sebebiyle Halep'e sürüldü (1889). Halep idadîsinde fransızca ve edebiyat dersleri okuttu. Tekrar Avrupa'ya gitti (1894). "İkdam" gazetesine Paris'den yazdığı edebî ve tarihî makalelerle tanındı. Brüksel elçiliği 2. kâtipliğinde, Mısır'da bazı prenslerin çiftlik kâhyalığında bulundu. 2. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'a döndü. "Hürriyet ve İtilâf" partisine girdi. "İkdam" gazetesine siyasî yazılar yazdı. "İttihat ve Terakki" partisine muhalefet etti. "Peyam" adlı günlük...

ALİ NUSRET (yazar) YAZAR, 1874 yılında Yenişehir'de (Makedonya) doğdu. Cenab Şahabeddin'in küçük kardeşi. İstihkâm subayı idi. İstanbul Erkek Muallim mektebi ve İstanbul liselerinde "edebiyat öğretmenliği" yaptı. Meşrutiyet'de askerlikten emekli olan Ali Nusret, 1913' de (yaş 39) İstanbul'da vefat etti. Eserleri : "Benefşe", "Şebab (1888)" adlı şiir kitapları, "Makalât-ı Tarihiye ve Edebiye (1910)", "Küçük Bir Facia-yı Vatanperverâne" adlı makaleleri, "Sergüzeşt-i Hunîn" ve "Muallim Mostell" (A. Dumas Fils) adlı Fransızca'dan çevirileri vardır.

Friedrich Wilhelm Nietzsche (D: 15 Ekim 1844, Röcken, Lützen, Prusya – Ö: 25 Ağustos 1900, Weimar, Almanya, 56 yaşında) Alman filozof, filolog, kültür eleştirmeni, şair ve bestecidir. Nietzsche hakkında merak ettiğiniz her şey bu kapsamlı rehberde—felsefesinden başyapıtlarına, modern düşüncedeki etkilerine kadar şaşırtıcı ayrıntılarla dolu. Nietzsche, Batı felsefesi ve modern düşünce üzerinde derin etkiler bırakmış, özellikle ahlak, din, bireysellik ve güç konularındaki radikal sorgulamalarıyla tanınır. “Nietzsche, “Tanrı öldü” ifadesiyle modern düşüncenin temellerini sarsan cesur bir sorgulayıcıdır. Genç yaşta klasik filoloji profesörü olmuş, ardından felsefeye yönelip insanın değer sistemlerini, inançlarını ve varoluşunu temelden...

AHMED REFİK ALTINAY (tarihçi, yazar) TARİHÇİ ve yazar, 1880 yılında İstanbul'da doğdu. Ürgüp ilçesinin "Gürlükçüoğulları" ailesinden Ahmed Ağa'nın oğlu. Askerî okullarda tahsilini yaptı ve Harbiye'yi bitirdi. Piyade teğmen olarak orduya katıldı (1898). Askerî okullarda; coğrafya, daha sonra Fransızca öğretmenliği yaptı. "İrtika", "Malûmat", "Hazine-i Fünun", "Mecmua-i Ebüzziya"ya yazılar yazdı. "Tercüman-ı Hakikat" gazetesi başyazarlığında bulundu. 2. Meşrutiyet'ten sonra, Harp okulu "tarih öğretmenliği"ne getirildi. "Millet" gazetesi başyazarı oldu. "Lâle Devri", "Köprülüler", "Tarihî Simalar", "Felâket Seneleri", "Kadınlar Saltanatı" gibi eserleri çeşitli gazetelerde tefrika edildi. Genelkurmay yayın şubesinde...

CARL JONAS ALMQVİST (şâir, romancı) İSVEÇLİ şâir ve romancı, 1793 yılında Stockholm'da doğdu. Üniversitede okuduktan sonra, Vermland'da bir çiftliğe yerleşti. Stockholm'de profesör, sonra protestan rahibi oldu. Daha sonra liberal "Aftonbladet" gazetesinde yazı yazdı. 1851' de, bir tefeci tarafından sahtekârlıkla suçlanınca, Amerika'ya sığındı. İsveç romantizminde ayrı bir yeri olan eserlerinin başlıcaları "Yaban Gülü Kitabı" adı altında toplanmıştır. İçinde; tarihî romanlar (Kraliçenin Tacı), hikâyeler, tiyatro oyunları (Ramido Marinesco), denemeler (İsveç Fakirliğinin Önemi) ve şiirleri vardır. Diğer romanları; "Amalia Hillner (1840)", "Gabriele Mimanso (1841)", "Smoland'da Üç Hanım (1842)". İhtiraslı ve kabına...

Pınar Kür, 15 Nisan 1943’te Bursa’da doğdu. New York’ta kolej eğitimi gördü. Robert Kolej Yüksek Dil Bölümü’nü bitirdi. 1969’da Fransa’da Sorbon Üniversitesi’nde “Yirminci yüzyıl tiyatrosunda gerçeklik ve yanılsama” konusunda doktora verdi. 1971-1973 arasında Ankara’da Devlet Tiyatrosu’nda dramaturg olarak çalıştı. İstanbul’a yerleşti. 1979-1985 arasında İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu’nda ve Bilgi Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Genç yaşta şiir ve tiyatroyla ilgilendi. İlk öyküleri 1971’de “Dost” dergisinde yayınlandı. Cumhuriyet, Yazko-Edebiyat, Hürriyet Gösteri, Milliyet Sanat Dergisi gibi gazete ve dergilerde yayınlanan öyküleriyle ünlendi. 1979’da yayınlanan ve 12 Mart dönemini anlatan “Yarın...

MARİO DE ANDRADE (şâir) BREZİLYALI şâir, 1893 yılında Sao Paulo'da doğdu. Modern Brezilya edebiyatının öncüsü, akademik ve parnasyen (romantizm karşıtı, gerçekçi) sanat anlayışına karşı savaştı. Memleketinin folkloruna dayanarak yazdığı "Macunaima" adlı bir şiir rapsodisi (1928), Brezilya müziği üzerine bir denemesi ve birçok şiir kitabı vardır. Mario de Andrade, 1945' de doğduğu şehirde öldü.

LEONİD NİKOLAYEVİÇ ANDREYEV (yazar) RUS yazar, 1871 yılında Orel'de doğdu. Hikâyelerinin sıkıntılı ve acılı havası, Rus gençliğinin duyarlığını büyük ölçüde etkiledi : "Uçurum (1902)", Mançurya savaşından esinlenerek yazdığı "Kızıl Gülüş (1905)", 1905 Devriminin etkisiyle kaleme aldığı "Asılan Yedi Kişinin Hikâyesi (1908)". Soyut bir felsefeye dayanan piyesleriyle, tiyatro sanatında Rus sembolizminin örnek bir temsilcisi oldu : "İnsan Yaşantısı (1906)", "Lânet (1910)". L. Nikolayeviç Andreyev, 1919' da Finlandiya'da öldü. "İblisin Anıları" adlı eseri ölümünden sonra 1921' de basıldı.

JEAN ANOUİLH (yazar) FRANSIZ tiyatro yazarı, 1910 yılında Bordeaux'da doğdu. Louis Jouvet'nin sekreteriyken, pek duygulu bir eser olan "l'Hermine" ile piyes yazarlığına başladı (1932). Acı üslûbu, anarşist yanı, hayatın çirkinliklerini ortaya dökme eğilimi, sonraki piyeslerinde belirdi. "Kara Piyesler" : "Eşyasız Yolcu", "Vahşi Kız", "Eurydice", "Antigone", "Médée". Fantezi ve mizaha büyük yer veren "Pembe Piyesler" : "Hırsızlar Balosu", "Senlis'de Buluşma", "Léocadia". "Parlak Piyesler" : "Şatoya Davet", "Prova veya Cezalanan Aşk", "Beyaz Güvercin". "Gıcırtılı Piyesler" : "Ardèle veya Marguerite", "Toreadorlar Valsi", "Ornifle ve Esinti", "Zavallı Bitos veya Başların Yemeği", "l'Hurluberlu", "Mağara". "Kostümlü Piyesler" ...

HANS CHRİSTİAN ANDERSEN (yazar) DANİMARKALI yazar, 1805 yılında Odense'de doğdu. Bir ayakkabıcının oğluydu. 1819' da tiyatrocu olmak ümidiyle Kopenhag'a gitti. Düşüncelerini gerçekleştiremediyse de, güçlü koruyucular bularak 1822' de okula döndü. 1828' de liseyi bitirdi. Bu arada, "Can Çekişen Çocuk" adlı şiiriyle biraz tanındı (1827). Almanya, Türkiye, İtalya, Fransa, İspanya, Yunanistan ve İngiltere'ye birçok gezi yaptı. İngiltere'de Dickens'la tanışıp dost oldu. Bu yolculuklar, ona birçok gezi kitabına yetecek malzeme sağladı. Ard arda üç kıza âşık oldu, fakat hiçbiriyle evlenmedi. Mutsuz aşkları eserlerine konu oldu. Tasarladığı gibi, tiyatro alanında ün kazanamadı. Bir iki geçici başarı dışında hayâl kırıklığına uğradı...