Şairler / Yazarlar

YENİŞEHİRLİ AVNÎ (şâir) DİVAN şâiri (Hüseyin Avnî), 1826 yılında Yenişehir'de (Bursa) doğdu. Fener eşrafından Sıdkî Ebu Bekir Paşa'nın oğludur. Devrinde Avrupalılaşan Türk edebiyatına rağmen "divan tarzı" söyleyişe sadık kaldı ve bu tarz şiirleriyle haklı ve büyük bir şöhret kazandı. Öğrenimini memleketinde yaptı, sonra memuriyet hayatına girdi. Bağdat'ta "divan kâtipliği", İstanbul'da "Bidayet mahkemesi" azalığı yaptı. "Mevlevî" tarikatına mensuptu. 1883' de vefat edince, İstanbul, Eyüp'te "Bahariye mevlevîhanesine" defnedilmiştir. Türkçe şiirlerinde; Nef 'î, Fuzulî gibi büyük divan şâirlerine hayranlığı hissedilen Avnî, divan tarzı söyleyişin bütün inceliklerini ve tekniğini bilen kuvvetli bir şâirdi. Devrinde, Muallim Naci'den...

HENRİ CONSCİENCE (yazar) BELÇİKALI yazar, 1812 yılında Anvers'de doğdu. Flaman dilinde eser verdi. Bir Fransız astsubayı ile Brabant'lı bir kadının oğlu. 1830' dan 1836' ya kadar orduda vazife aldı. Önce şarkılarıyla tanındı. Büyük bir başarı kazanan "Mucizeler Yılı (1837)" flaman dilinde yazdığı ilk eserdir. Flamanlar'ın Fransızlar'a karşı savaşını anlatan "Flandre Aslanı (1838)" adlı romanı, yeni flaman edebiyatını müjdeler. Sonra; "Jacob van Artevelde (1849)", "Köylüler Savaşı (1853)", "Batavia (1858)" gibi tarihî roman ve hikâyeler yazdı. Ününü daha çok; köy tasvirlerine, töreleri dile getirmesine, hikâyelerindeki ahlâk anlayışına ve canlılığa borçludur. Henri Conscience 1883' de Brüksel'de vefat etti. Bu türde verdiği...

MARCEL AYMÉ (romancı) FRANSIZ roman ve tiyatro yazarı, 1902 yılında Joigny'de doğdu. Birçok roman ve hikâye yazdı : "Yakacak Odun (1927)", "Adsız Sokak (1930)", şaheseri sayılan "Yeşil Kısrak (1933)", "Gustalin (1938)", "Yasadışı Öküz (1939)", "Duvargeçen (1942)", "Geride (1950)". Sert alaycılığını, belirli bir duyarlıkla bağdaştırır. Eserlerinin çoğu; katı gerçekçiliği ve güzel diliyle, halk masallarını andırır. Buna karşılık "açık saçıklıkta" aşırılığa vardığı söylenebilir. Çağdaş toplumu büyük bir canlılıkla yerdiği eserleri : "Seyahat (1941)", "Öğrenciler Yolu (1946)", "Uranus (1948)", "Kafa Rahatlığı (1949)", "Bilinmeyenin Çekmeceleri (1960)". Törelere karşı tutumunu tiyatro alanında da gösterir : "Lucienne İle Kasap (1947)"...

AZMÎ PİR AHMED (şâir) DİVAN şâiri ve bilgin, İstanbul'da doğdu (doğum yılı ?). Kınalızâde'den okudu. Rusçuk, Edirne ve İstanbul'da "müderrislik" yaptı. Kıbrıs adası "teftiş memuru" oldu. Şehzâde 3. Mehmed'e hocalık etti. Hüseyin Vâiz'in "Ahlâk-ı Muhsinî" adlı eserini, bazı bölümlerini kısaltıp, bazı bölümlerine ilâveler yaparak "Enis-ül Ârifin" adıyla Türkçe'ye çevirdi. Fars şâiri Hoca Muhammed Assar'ın "Mihr-ü Müşteri" adlı mesnevîsinin ancak bir kısmını Türkçe'ye çevirebildi. Azmî Pir Ahmed, 1582' de vefat etti. "Azmî" divan edebiyatında birçok şâirin ortak adıdır.

JOSE MARTİNEZ RUİZ AZORİN (yazar) İSPANYOL yazar, 1874 yılında Monovar'da doğdu. Eserleri : "Don Kişot'un Yolu", "İrade (1902)", "Küçük Bir Filozofun İtirafları (1906)", "Castilla (1912)", "Don Juan (1924)", "Şafak Sökmeyen Ada (1944)". Bütün romantik unsurları bir yana bırakarak, İspanya'nın gerçek ruhunu, ilginç tiplerini göstermeye çalıştı. Eleştiri denemeleri, ince zevkini, ustalığını ortaya koyar : "Klâsikler ve Modernler (1913)", "Edebî Değerler (1913)", "Racine ve Moliére (1925)". Son eserlerinde, insanın iç dünyasını inceler (Felix Vargas). Eleştirilerini, romanlarını ve hikâyelerini bir araya getirdi : "Obras Completas (1947 - 1954)". Jose Martinez Ruiz Azorin, 1967' de Madrid'de öldü.

ŞEYH AZİZÎ (şâir) ŞEYH AZİZÎ (şâir) TEKKE şâiri, (halvetî, şeyh). Doğum yılı ?. İlâhîlerine "mecmualarda" rastlanır. Bunların bazıları bestelenmiş ve meşhur olmuştur. Şeyh Azizî, 1594' de vefat etti. "Azizî", bazı divan şâirlerinin ortak adıdır. Resim, Ali Emirî kütüphanesinden (İstanbul).

JEAN ANTOİNE DE BAİF (şâir) FRANSIZ şâir, 1532 yılında Venedik'te doğdu. Lazare de Baif'in evlilik dışı oğlu. Dorat'nın öğrencisiydi. La Pléiade'a (7 şâirden oluşan edebî grup) katıldı. 1570' de bestekâr Thibault de Courville ile beraber bir müzik ve şiir akademisi kurdu. Bu kurum sonraları 3. Henry tarafından "Saray Akademisi" haline getirildi. Eserleri : Petrarca'nın etkisinde yazdığı "Melina'nın Aşkları (1552)" ve "Francine'in Aşkı (1555)". Plautus'un, Miles Gloriosus'dan uyguladığı "Yiğit" adlı komedi. Martial'ın etkisi altında yazdığı "Eğlencelik (1573)" ve "Taklitler, Hikmetler ve Atasözleri (1576)". Bu son eserdeki özdeyişli şiirleriyle büyük bir yenilik getirmiştir. Bilgin yanı, şâirliğinden daha ağırdır. Vezin bakımından...

WİLLİAM CONGREVE (yazar) İNGİLİZ komedi yazarı, 1670 yılında Leeds yakınında, Bardsey'de doğdu. Oyun yazarlığına; 1690' da yazdığı ve 1693' de sahneye konan "Yaşlı Bekâr" ile başladı. Bu oyun büyük başarı sağladı. Bunu, Tartuffe'den esinlenerek yazdığı "İki Yüzlünün Biri (1694)" ve "Aşk İçin Aşk (1695)" izledi. İki büyük şaheserinden biri, bir kahramanlık dramı olan "Yas Tutan Gelin (1697)", diğeri "Dünyanın Gidişi (1700)" adlı komedisidir. İlgi çekici konuları canlı bir üslûpla işlediyse de karakterleri yapmacıklıdır. Söyleyiş tarzındaki lâubalilikten ve hafif meşrep imalardan dolayı Jeremy Collier; "İngiliz Sahnesinde Ahlâksızlık ve Dine Saygısızlık Üzerine Kısa Bir Deneme (1698)" adlı kitabında Congreve'in...

JENS BAGGESEN (yazar) DANİMARKALI yazar, 1764 yılında Korsör'de doğdu. Yazı hayatına "Gülünç Hikâyeler (1785)" ile başladı. Uzun süre bu türde yazdı. "Labirentler (1792-93)" adlı gezi notlarında romantizmi müjdeler. Danimarka romantik okulunun şefi Oehlenschläger'in üslûbuna özendi ve bu maksatla "Nurettin'den Alâettin'e" adlı manzum bir mektup yazdı. "Knud Sjoellandsfar'ın Şiirleri"nde yurt sevgisini dile getirdi. Uzun müddet yurt dışında dolaştı. 1800-11 yılları arası Paris'de, 1811-13 arası Kiel'de (Almanya) kaldıktan sonra, yurda dönünce, Oehlenschläger ile açık açık çatışmaya başladı. "Movagaardlı Thora" adlı destan (1814-16 yarım kalmıştır) ile "Şiir Üzerine Mektuplar (1814)"ı yayınladı. 1820' de tekrar Paris'e gitti. Orada...

JOSEPH BÉDİER (yazar) FRANSIZ roman, dil ve edebiyatları uzmanı, profesör, 1864 yılında Paris'de doğdu. Başlıca eseri : "Destan Biçimli Efsaneler (1908-13)". Bu eser, kahramanlık destanları üzerine o güne kadar kabul edilen bütün teorileri alt üst etti. "Tristan ve İseult (1900)"den bir uygulama ve "Roland Destanı (1921)"nın eleştirili bir baskısı da onundur. P. Hazard ile beraber "Fransız Edebiyatı Tarihi (2 cilt - 1923-24)" yayınlanmasını yönetti. Joseph Bédier, 1938' de Drôme, Le Grand-Serre'de öldü.

SİMONE DE BEAUVOİR (yazar) KADIN yazar, 1908 yılında Paris'de doğdu. 1929' da "felsefe öğretmenliği" öğrenimini bitirdikten sonra öğretmenlik yaptı (1931-43). Sonra edebiyat hayatına atıldı. Eserleri : "Davetli Kadın (1943)", "Başkalarının Kanı (1944)", "Lüzumsuz Ağızlar (1945)", "Kaypaklık Ahlâkına Katkı (1947)", kadının durumu üzerine bir deneme "Kadın Nedir (1949)", Goncourt ödülünü kazanan "Mandarinler (1954)", Kızıl Çin üzerine bir inceleme "Uzun Yürüyüş (1958)". "Olgunluk Çağı (1960)" ve "Gerçeklerin Zorlayışı (1963)" adlı anılarını yayınladıktan sonra, büyük bölümü otobiyografik olan bir hikâye "Çok Tatlı Bir Ölüm (1964)" ile "Güzel Hayâller (1966)" ve "Bitkin Kadın (1967)" adlı romanları yazdı. Çok tutulan bütün bu...

LUCİAN BLAGA (şâir) ROMANYALI şâir ve filozof, 1895 yılında Transilvanya, Lancram din Sibiu'da doğdu. Alman metafiziğinin etkisi altında "Bilgi Trilogiası (1931-34)" ve "Kültür Trilogyası (1936-37)" adlı eserlerini yayınladı. Lirik şâir olarak, 1919' dan sonra "Işık Şiirleri" adlı derlemesiyle ün yaptı. Daha sonra "Peygamberin Adımları (1921)" ve "Suların Taksimi (1933)"ni yayınladı. Şiirde "aşkınlığa" ulaşmaya çalışır. Şiiri, evrensel bir Romen halk şiirinin ana kaynağına ulaşır. Lucian Blaga 1961' de Cluj'da öldü. Vefatından sonra gençlik hâtırâları yayınlandı; "Yaşların Kroniği ve Türküsü (1964)". Kaynak: LUCİAN BLAGA (şâir)

Cumhuriyet döneminin ünlü şairlerinden Behçet Kemal Çağlar Kayseri’nin Şabanbeyzadeler namıyla bilinen ünlü bir ailesinden Şaban Hamdi Bey’in oğludur. Babasının memuriyeti sırasında bulunduğu Erzincan’ın Tepecik köyünde 1908 yılında doğdu. Babası Kayseri'nin Bünyan Çağlayanı kıyısında yerleşmiş Burunguz isimli Türkmen oymağındandır, annesi Balikesir'in Çepni yörüklerinden Kolağası Ahmet Ağa'nın kızıdır. Behçet ismi babasının amcasının ismi olarak, Kemal'de hürriyet kahramanı Namık Kemal'e izafetle verilmiştir. 1913 senesinde Behçet Kemal, Bolu'da İmaret İlkokuluna başlamıştır. İlk okul yıllarında bile dedesinden kendisine geçen yeteneğiyle şiir ezberlemeye ve okumaya meraklı olan Behçet Kemal'e öğretmenleri okulun bahçesinde yüksek bir...

İngiliz sair, ressam ve yayımcı. Blake’in yaşamı boyunca tanınmayan çalışmaları şimdi hem şiir hemde görsel sanatlar tarihinde yeni ufuklar açıcı olarak düşünülüyor. Onun görsel sanatçılığı çağdaş bir eleştirmence şöyle açıklanmıştır “açık arayla İngiltere’nin ürettiği on mükemmel sanatçı.” Hayatı boyunca Londra dışına bir günlük yürüyüşten daha uzun süre çıkmamış olmasına rağmen, yaratıcı görüşü, hayal gücünü “Tanrı’nın bedeni” yada “insanın kendi varoluşu” olarak benimseyen, çeşitli ve sembolik olarak zengin bir bedeni ortaya çıkardı. Kişisel görüşleri yüzünden çağdaşları tarafından deli olarak görülen Blake, daha sonra eleştirmenler tarafından yapıtları, antlım gücü, yaratıcılığı, felsefi ve gizemli eğilimi yüksek takdir gördü. 18...

Aleksandr Sergeeviç Puşkin, 1799’da Moskova’da doğar. Babası Sergey Lvoviç, soylu bir ailenin ilk çocuğudur. Annesi Nadejda Osipovna Hannibal’in ne kadar soylu biri olduğunu söylememiz için ise dedesi Etiyopya'lı Hannibal’in Rus Çarı I. Petro’nun vaftiz çocuğu olduğunu belirtmemiz yeterli olacaktır. Görüldüğü gibi çok soylu bir ailenin üyesidir Puşkin. Annesi ve babası çok kültürlü insanlardır. Puşkin, ilk bilgilerini yabancı eğitmenlerden edinir. Henüz sekiz yaşındayken Fransızcası Rusçası kadar iyidir. On bir yaşına geldiğinde ise özgürlükçü ve alaycı yazarlarına hayran olduğu Fransız Edebiyatı’nı neredeyse ezberlemiştir ve Fransız şiirler ve komediler yazmaya başlamıştır. Döneminin tanınmış şair ve yazarları, Puşkin’in evine gelip...

Yazar, gazeteci, devlet adamı, şair. Yurtseverlik, hürriyet, millet kavramlarına bağlı bir Tanzimat Devri aydınıdır. Bu kavramları Türk fikir hayatına ve edebiyatına sokan kişi kabul edilir. Heyecanlı, kavgacı kişiliği, akıcı, parlak üslubu nedeniyle devrinin diğer yazarlarından daha fazla tanındı.“Vatan Şairi” ve “Hürriyet Şairi” olarak anılan Namık Kemal, şiirin yanı sıra tenkit, biyografi, tiyatro, roman, târih ve makale türlerinde eserler verdi. Özellikle 'İntibah' isimli romanı ve 'Vatan Yahut Silistre' isimli tiyatro oyunu ünlüdür. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü eserleri ve fikirleriyle etkiledi. 21 Aralık 1840 tarihinde Tekirdağ’da dünyaya geldi. Babası Yenişehirli Mustafa Asım Bey, annesi bir Arnavut...

Güç İstenci, Üstinsan, Bengidönüş gibi özgün fikirlerle tanınan varoluşçu Alman filozof. Nietzsche'nin felsefe öğretisi, kendi çağına tümden bir karşı çıkış olarak görülmektedir. Kendisinin bütün derdi, insanı akılcılığın kıskacından kurtarıp kendisi üzerinden düşünmesini sağlamaktır. Ona göre Tanrı ölmüştür ve insanlar Dünya'da yapayalnız kalmışlardır. Bu yüzden insanlar Tanrı'dan bekledikleri umut ve istekleri bir kenara bırakıp kendilerini Dünya'ya adamalılar. Böylelikle düşünce ile yaşam arasında bağ kurulması daha kolay olur. Nietzsche, insanlara yeni değerler getirmeye çalışarak güçlü insanların egemenliğinde, çoğunluktan ibaret olan ve sürü olarak nitelendirdiği insanlıkta ilerlemenin mümkün olduğunu ileri sürmüştür. Sürü...

En büyük oyun yazarlarından biri olarak değerlendirilen İngiliz şair William Shakespeare, yarattığı karakterlerde insan doğasının en değişmez özelliklerini benzersiz bir şiir diliyle yansıtması dolayısıyla, yaşadığı yüzyıldan bu yana her çağda ve her ülkede en sık sahnelenen oyunlar yazarıdır. 1564 yılında Warwickshireda Stratford-upon-Avon'da doğan Shakespeare'in bunca ününe karşın, hayatına ilişkin kesin belge ve bilgiler çok azdır. Babası ticaretle uğraşan bir işadamıydı. Rönesans şairlerinden olan Shakespeare; büyük bir olasılıkla Stratford'daki ortaokulda öğrenim gördü. 18 yaşındayken, kendisinden yaklaşık sekiz yaş büyük olan Anne Hathaway ile evlendi ve bu evlilikten önce bir kızı, sonra biri oğlan öbürü kız ikizler dünyaya...

Lise öğrenimini Konya Lisesi'nde tamamladıktan sonra 1923 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni bitirdi. Liselerde ve yüksek okullarda çeşitli dersler okuttu. 1939 yılında İstanbul Üniversitesi’nde Yeni Türk Edebiyatı profesörlüğüne atandı. 1942-1946 yılları arasında Maraş Milletvekili olarak görev yaptı. Bir süre Milli Eğitim müfettişliği yaptıktan sonra 1949 yılında Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki görevine döndü. Gençlik yıllarında Yahya Kemal ve Ahmet Haşim'in talebesi ve dostu olmuş, Batı edebiyatından Paul Valéry ile Marcel Proust'u kendisine üstad olarak seçmiştir. Bu yazarlar edebiyatta güzellik ve mükemmeliyete ön planda yer verirler. Onlara göre edebiyat, tıpkı resim ve musiki gibi 'güzel...

Ziya Gökalp, özellikle Milliyetçilik ve Türkçülük üzerine kaleme aldığı eserleri ile ünlenmiştir. Türk Milliyetçisi Ziya Gökalp 23 Mart 1876’da Diyarbakır Çermik’te doğdu. 25 Ekim 1924’te İstanbul’da yaşamını yitirdi. Asıl ismi Mehmet Ziya. Babası yerel bir gazetede çalışan memurdu. Eğitimine Diyarbakır’da başladı. Amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrendi. 18 yaşında intihara teşebbüs etti. Direkt yüreğine sıktığı kurşuna rağmen, kendisiyle ilgilenen doktorun çabaları sayesinde ölmedi. Bir yıl sonra hiç istememesine rağmen 1895'te İstanbul’a gitti. Baytar Mektebi'ne kaydını yaptırdı. Buradaki öğrenimi sırasında İbrahim Temo ve İshak Sükûti ile ilişki kurdu. Jön Türkler’den etkilendi. İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı...